Binnen de grenzen van het Navajo Reservation in de staat Arizona liggen een aantal canyons, die samen het Nationale Monument Canyon de Chelly vormen. De naam “Canyon de Chelly” (spreek uit: canyon de sjée) is de Spaanse vertaling van het Navajo woord Tséyi, dat ‘binnen in de rots’ ofwel canyon betekent.

Het gebied kreeg de status van National Monument vanwege de vele archeologische vondsten die hier zijn gedaan, er zijn bewijzen dat hier 5.000 jaar lang vrijwel onafgebroken mensen hebben gewoond. Eerst waren dat de zogenaamde Archaic People, die geen permanente woningen hadden maar die sporen van hun verblijf in de canyons hebben achtergelaten in de vorm van rotstekeningen en overblijfselen van hun tijdelijke woonplaatsen. Met de komst van de Basketmakers, omstreeks het jaar 200 voor Christus, werd op de vruchtbare grond van Canyon de Chelly voor het eerst landbouw toegepast. Gedurende de bijna 1000 jaar dat de Basketmakers hier woonden, werden de landbouwtechnieken steeds beter. Het volk kon na verloop van tijd dan ook goed in hun eigen onderhoud voorzien. Net als de Archaic People hebben ook de Basketmakers veel rotstekeningen achtergelaten, waardoor archeologen inzicht hebben gekregen in hun manier van leven. Na de Basketmakers volgden diverse andere groepen, onder wie de Hopi en de Navajo Indianen.

Canyon de Chelly National Monument is niet alleen interessant vanwege de rijke menselijke historie, maar ook vanwege de indrukwekkende natuur. In feite bestaat het National Monument uit vier grote canyons, en veel kleine zijcanyons. De vier grote kloven zijn – van noord naar zuid – Canyon del Muerto, Black Rock Canyon, Canyon de Chelly en Monument Canyon. De ondiepe, modderige Chinle Wash stroomt door de canyons heen, de voortdurende aanwezigheid van water zorgt ervoor dat er altijd veel vegetatie is. In het westen zijn de rotswanden nog geen 10 meter hoog, maar naarmate je verder naar het oosten gaat worden de canyons steeds dieper. In het oosten rijzen de wanden zo’n 300 meter boven de bodem van de canyons uit. Er zijn diverse indrukwekkende monolieten (alleenstaande rotsen), waarvan Spider Rock de meest bekende is.

Canyon de Chelly wordt ook nu nog steeds bewoond, door de Navajo Indianen. Omdat de grond privébezit is, mogen bezoekers niet overal komen. Er zijn drie mogelijkheden om het National Monument te bekijken:
1) Je kan met de auto langs de bovenzijde van Canyon de Chelly (de South Rim Drive) en Canyon del Muerto (de North Rim Drive) rijden, en de verschillende uitkijkpunten aandoen.
2) Je kan ook met een Navajo gids een tour door een of door beide canyons maken.
3) Of je kan via de White House Trail naar de bodem van de canyon lopen.

Canyon de Chelly National Monument ligt in het noordoosten van de staat Arizona, bij het plaatsje Chinle.

Als je vanuit de omgeving van Flagstaff komt, neem dan Interstate 40 in oostelijke richting. Verlaat de interstate via exit 333 in de buurt van de plaats Chambers, en ga verder in noordelijke richting via State Route 191. Chinle ligt ruim 100 mijl verder.

Kom je vanuit Kayenta, neem dan State Route 160 in oostelijke richting. Ga na 42 mijl verder in zuidelijke richting, via State Route 191. Chinle ligt ongeveer 65 mijl verder.

South Rim Drive
Aan de zuidzijde van Canyon de Chelly loopt een 18,5 mijl lange weg, de South Rim Drive. Aan deze weg liggen 7 uitkijkpunten. Je kan daarna alleen via dezelfde weg terug, de totale rijafstand bedraagt dus 37 mijl.

Het eerste uitkijkpunt, Tunnel Overlook, is niet echt indrukwekkend. Je krijgt een goede indruk van de prachtige kleuren van de rotswanden, maar van de canyon zelf kan je vanaf deze plek maar een klein stukje zien. De Tseyi Overlook biedt al veel meer, je kan ver de canyon inkijken en ziet daar de ondiepe Chinle Wash langs de rotsen en tussen de akkers van de Navajo Indianen stromen. Vanaf de Junction Overlook zie je de plek waar Canyon de Chelly en Canyon del Muerto zich splitsen.

Vanaf de White House Overlook zie je zo’n 180 meter beneden je een van de grootste ruïnes in het park. Deze White House Ruins zijn bewoond geweest tussen de jaren 1040 en 1275. Er loopt een wandelpad naar de ruïne toe, dit is het enige wandelpad waarvan je zonder gids gebruik mag maken. De wandeling staat hieronder beschreven.

Het vijfde uitkijkpunt, Sliding House Overlook, ligt aan het einde van een korte zijweg. Langs de parkeerplaats ligt een uitgestrekt gebied met slickrock, je kan hier een heel stuk langs de rim lopen. Als je helemaal naar rechts loopt, kom je uit bij de plek vanwaar je de ruïne van een pueblo kan zien die omstreeks het jaar 900 gebouwd is op een smalle richel onder een overhangende rotswand. De pueblo bestond uit 30 tot 50 kamers, en is bewoond geweest tot het jaar 1200. De rotsomgeving rondom Sliding House Ruin is bijzonder indrukwekkend.

De South Rim maakt een flinke bocht naar links, voorbij die bocht liggen de twee laatste uitkijkpunten. Eerst kom je bij de direct langs de weg gelegen Face Rock Overlook, een klein stukje verder eindigt de weg bij een ruime parkeerplaats. Je moet nu nog een paar honderd meter lopen via een vlak, verhard wandelpad om het meest spectaculaire uitkijkpunt te bereiken, de Spider Rock Overlook. Spider Rock is een smalle, in tweeën gespleten zandstenen pilaar, die 244 meter boven de omgeving uitsteekt. Het uitkijkpunt bevindt zich ongeveer 300 meter boven de bodem van de canyon, je kijkt dus op Spider Rock neer. Volgens een Navajo legende is Spider Rock de verblijfplaats van Spider Woman, de spinnenvrouw die mensen heeft geleerd hoe ze moeten weven. Het wandelpad gaat linksom langs de rand van de canyon nog een klein stukje verder, je kan Spider Rock daardoor ook nog vanuit een andere hoek bekijken.

North Rim Drive
De weg die aan de noordzijde van Canyon del Muerto loopt, wordt de North Rim Drive genoemd. Deze weg (Arizona State Route 64) heeft drie korte zijwegen waaraan in totaal vier uitkijkpunten liggen. Als je vanuit Chinle alle uitkijkpunten bezoekt, en vervolgens terugrijdt, dan is de rit 34 mijl lang.

Het eerste uitkijkpunt heet Ledge Ruin Overlook. Vanaf dit punt zie je beneden je, voor de tegenover het uitkijkpunt liggende rotswand, de Ledge Ruin Pueblo. De Ancestral Pueblons leefden hier tussen de jaren 1050 en 1275.

De tweede zijweg eindigt bij de Antelope House Overlook. Vanaf de parkeerplaats moet je nog een klein stukje lopen, 400 meter ongeveer, via een rotsachtig pad en enkele trapjes. Onder een overhangende rotswand liggen de resten van de Antelope House Village; het dorpje bestond uit ongeveer 50 vertrekken. De oudste resten die hier zijn gevonden dateren uit het jaar 693, Antelope House is – waarschijnlijk na een overstroming – verlaten omstreeks het jaar 1260. Op een van de nabijgelegen rotswanden zijn tekeningen van antelopes gevonden, die omstreeks het jaar 1830 zouden zijn gemaakt door de Navajo artiest Dibe Yahzi. De naam Antelope House is door deze tekeningen geïnspireerd.

De derde en laatste korte zijweg splitst zich. Rechts ga je naar Mummy Cave Overlook en links naar Massacre Cave Overlook. Voor beide uitkijkpunten moet je een klein stukje lopen, deels via een verhard pad, deels via slickrock en enkele trapjes. De Mummy Cave Ruin is een van de grootste ruïnes van het park; deze plek is bijna 1000 jaar lang permanent bewoond geweest. De laatste bewoners zijn omstreeks het jaar 1300 weggetrokken. Massacre Cave is het enige uitkijkpunt aan de North Rim vanwaar je geen ruïne kunt bezichtigen. Je ziet hier de plek waar in de winter van 1805 Spaanse militairen 115 Navajo Indianen hebben gedood, volgens de overlevering vrijwel allemaal vrouwen, kinderen en oude mannen.

State Route 64 gaat voorbij de laatste zijweg verder in noordoostelijke richting, je kan het park via deze weg verlaten. Na 25,5 mijl (gerekend vanaf Chinle) bereik je dan het dorpje Tsaile.

White House Ruin Trail
Lengte:  4 kilometer (totaal)
Hoogteverschil: 170 meter
Moeilijkheidsgraad: gemiddeld

Er is maar een trail in het park die je zonder begeleiding mag doen, de White House Ruin Trail. De wandeling begint bij het vierde uitkijkpunt aan de South Rim Drive. Vanaf de parkeerplaats loop je eerst ongeveer 100 meter naar rechts aan de bovenzijde van de canyon, daarna buigt het pad scherp naar links. Je loopt door een korte tunnel die in de rotswand is gehakt, vervolgens ga je flink omlaag via een stel switchbacks. Je gaat een tweede tunnel door, je bevindt je nu vlak bij een van de farms van de Navajo. Het is streng verboden deze privégrond te betreden of te fotograferen. Via een brug steek je de Chinle Wash over, even verder bereik je het einddoel: de White House Ruins. Deze plek is bewoond geweest tussen de jaren 1040 en 1275. Je kan dicht bij de ruïne komen, alleen het laatste stuk wordt afgeschermd door een hek.

Via dezelfde weg ga je – bijna voortdurend klimmend - terug naar de parkeerplaats. De switchbacks zijn niet erg steil dus op zich is de klim niet al te zwaar; houd er wel rekening mee dat het in de zomer erg heet kan zijn waardoor deze wandeling toch behoorlijk inspannend kan worden. Neem voldoende water mee!

Als eerste hebben we de uitkijkpunten aan de South Rim bezocht. Twee van die uitkijkpunten zijn duidelijk onze favorieten, namelijk Sliding House Overlook en Spider Rock Overlook. Bij Sliding House Overlook kan je over een plateau van slickrock een heel stuk langs de rim lopen, en we vonden het uitzicht daar erg mooi. Spider Rock is niet voor niets het meest bekende punt van het park, het is een plek die je echt eens met eigen ogen gezien moet hebben. Ook de White House Trail vinden we een aanrader. Een leuke trail door een mooie rotsomgeving. Het is een zeer populaire wandeling, en dat was ook heel goed te merken. Het was behoorlijk druk onderweg.